ความเป็นมาของ อพ.สธ. พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรทรงเห็นความสำคัญของการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ โดยเฉพาะความอุดมสมบูรณ์ของพืชพรรณมาเป็นเวลาช้านานก่อนคำว่าความหลากหลายทางชีวภาพและการอนุรักษ์จะเป็นที่รู้จักกันดีในประเทศไทย แหล่งอนุรักษ์พันธุกรรมพืชตามพระราชดำริแห่งแรกถือกำเนิดขึ้น ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน

พ.ศ.๒๕๐๓ พระองค์ให้มหาดเล็กเก็บเมล็ดยางนา ริมทาง ตำบลท่ายาง จังหวัดเพชรบุรี ทรงทดลองเพาะเมล็ดยางนาที่พระตำหนักเปี่ยมสุขและทรงปลูกต้นยางนาในแปลงทดลอง ที่สวนจิตรลดา พร้อมข้าราชการ ข้าราชบริพาร คณาจารย์และนิสิตมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ เมื่อวันที่ ๒๘ กรกฎาคม ๒๕๐๔ ทรงใช้สวนจิตรลดาทดลองโครงการส่วนพระองค์ด้านการเกษตรการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช ทรงปลูกป่ายางนาและพืชพรรณในแปลงป่าสาธิตทรงให้อนุรักษ์พันธุกรรมหวาย และพรรณไม้เอกลักษณ์ของพระราชวัง

๙ พฤษภาคม ๒๕๒๘ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เสด็จฯ พร้อมด้วยสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเปิดห้องปฏิบัติการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช โครงการส่วนพระองค์ สวนจิตรลดา