คลังต้นไม้แห่งการเรียนรู้

13 พฤศจิกายน 2568
36

ตีนเป็ดน้ำ

ชื่อไทย ตีนเป็ดน้ำ
ชื่ออื่น ตุม ตูม พะเนียงน้ำ สั่งลา ตีนเป็ดทะเล มะตะกอ
ชื่อวิทยาศาสตร์

Cerbera odollam Gaertn.

ชื่อวงศ์ APOCYNACEAE
ลักษณะวิสัย

ไม้ยืนต้นไม่ผลัดใบขนาดเล็ก ทรงร่ม เรือนยอดเป็นทรงกลมทึบ มีความสูงของต้นประมาณ 5 - 15 เมตร ลำต้นแตกกิ่งต่ำ เปลือกลำต้นเรียบเป็นสีน้ำตาลอ่อนหรือสีเทา มีช่องระบายอากาศเป็นร่องยาว มีน้ำยางสีขาวข้น

ลักษณะใบ

ใบเดี่ยวออกเรียงสลับกันหนาแน่นที่ปลายกิ่ง ลักษณะของใบเป็นรูปรียาวหรือเป็นรูปใบหอกแกมรูปไข่ ปลายใบมีติ่งหรือหางใบแหลม โคนใบสอบหรือเป็นรูปลิ่ม ส่วนขอบใบเรียบหรือเป็นคลื่นเล็กน้อย ใบเป็นสีเขียวเข้ม หลังใบเรียบเกลี้ยงเป็นมัน มีเส้นแขนงใบประมาณ 12 - 25 เส้น เห็นเส้นใบได้ชัดเจน ส่วนท้องใบเรียบ ก้านใบยาวประมาณ 3 เซนติเมตร

ลักษณะดอก

ดอกเป็นช่อตามปลายกิ่ง ช่อดอกยาวประมาณ 8 - 35 เซนติเมตร แต่ละช่อมีดอกหลายดอก ประมาณ 10 - 14 ดอก ดอกย่อยเป็นสีขาว ดอกมีกลิ่นหอมอ่อน ๆ ก้านดอกยาวประมาณ 1 - 4 เซนติเมตร มีกลีบดอก 5 กลีบ เรียงซ้อนทับกันด้านซ้ายในตาดอก ปลายกลีบดอกแหลม ดอกบานมีแต้มเหลืองรอบปากหลอดกลีบดอก หลอดกลีบยาวประมาณ 1 - 2 เซนติเมตร ดอกมีเกสรเพศผู้ 5 ก้านติดกลางหลอดกลีบดอก ส่วนกลีบรองดอกหรือกลีบเลี้ยงมี 5 กลีบ ลักษณะเป็นรูปแถบหรือรูปใบหอก ปลายกลีบเรียวแหลม เมื่อดอกบานเต็มที่จะมีขนาดกว้างประมาณ 6 - 7 เซนติเมตร

ลักษณะเมล็ด

เมล็ดขนาดใหญ่ประมาณ 1 - 2 เมล็ด เมล็ดแข็ง เบา และลอยน้ำได้

ลักษณะผล

ผลเป็นรูปทรงกลม หรือค่อนข้างกลมรีเป็นสองพูตื้น ๆ ผลเป็นผลสดแบบมีเนื้อ มีขนาดกว้างประมาณ 6 เซนติเมตรและยาวประมาณ 7 เซนติเมตร ผิวผลเรียบเนียนเป็นมันและมีจุดเล็ก ๆ สีขาวกระจายทั่วไป ผลอ่อนเป็นสีเขียว เมื่อแก่แล้วจะเปลี่ยนเป็นสีแดงเข้มถึงสีม่วงเข้ม

สรรพคุณ

ปลูกเป็นไม้ประดับตามลานจอกรถหรือริมถนน ริมสระว่ายน้ำ ยางจากต้นไม้เป็นอันตรายไม่ควรสัมผัสโดยตรงทำให้เกิดอาการระคายเคือง

น้ำมันจากเมล็ดใช้ใส่ผมเป็นยาแก้เหา  แก้ผมหงอก

สถานที่ แปลงอนุรักษ์พันธุกรรมพืช 16 โร่
Share this: