คลังต้นไม้แห่งการเรียนรู้

ตองแตก

• ชื่อไทย
  ตองแตก
• ชื่ออื่น
  นองป้อม ลองปอม, ตองแต่, ทนดี, เปล้าตองแตก, ถ่อนดี
• ชื่อวิทยาศาสตร์

  Baliospermum solanifolium (Burm.) Suresh

• ชื่อวงศ์
  EUPHORBIACEAE

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

• ลักษณะวิสัย

  เป็นไม้พุ่มขนาดเล็ก มีความสูงได้ประมาณ 1-2 เมตร แตกแขนงจากโคนต้น ส่วนลำต้นเป็นสีเขียวมีขนาดประมาณ 1 เซนติเมตร หรืออาจเล็กกว่านี้ เปลือกลำต้นเรียบเป็นสีน้ำตาล ยอดอ่อนมีขนสีขาว เป็นพรรณไม้ที่มีอายุอยู่ได้นานและทนทาน ตายยาก

• ลักษณะใบ

  ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับ ใบมีขนาดและรูปร่างต่างกัน ใบที่อยู่ส่วนยอดจะมีลักษณะเป็นรูปรีหรือรูปใบหอก มีขนาดกว้างประมาณ 3-4 เซนติเมตร และยาวประมาณ 6-7 เซนติเมตร ส่วนใบที่อยู่โคนต้นขอบใบจะหยักเว้าเป็น 3-5 แฉก ลักษณะของใบจะเป็นรูปไข่แกมขอบขนานหรือเกือบกลม ปลายใบแหลม โคนใบสอบ ตามขอบใบจักเป็นซี่ฟันห่างกันไม่สม่ำเสมอ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 7-8 เซนติเมตร และยาวประมาณ 5-18 เซนติเมตร เนื้อใบบาง

• ลักษณะดอก

  ดอกมีขนาดเล็กสีขาวเหลือง ออกดอกเป็นช่อตามซอกใบ ช่อดอกมีลักษณะเล็กเรียว ยาวประมาณ 3.5-12 เซนติเมตร ดอกเป็นแบบแยกเพศอยู่ในช่อเดียวกัน โดยดอกเพศผู้จะอยู่ตอนบนของช่อและมีจำนวนมาก ดอกมีรูปร่างกลม มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1-2 มิลลิเมตร ไม่มีกลีบดอก แต่มีกลีบเลี้ยง 4-5 กลีบ

• ลักษณะเมล็ด

  เมล็ดเป็นรูปขอบขนาน

• ลักษณะผล

  ผลมีลักษณะเป็นพู 3 พู ปลายผลเว้าหรือบุ๋ม มีก้านเกสรเพศเมียติดอยู่ 2 อัน โคนผลกลม มีกลีบเลี้ยงติดอยู่ที่ขั้วผล ผลเป็นสีเขียว ส่วนโคนของผลจะมีสีเข้มกว่าตอนปลาย เมื่อแก่แล้วจะแตกออกตามยาวที่กลางพู แต่ละพูจะมีเมล็ด 1 เมล็ด

• สรรพคุณ

  รากใช้เป็นยารักษาโรคโลหิตจาง แก้ไข้ แก้เสมหะ ขับเสมหะ ขับลม แก้จุก เสียด แก้ท้องเสีย ใช้เป็นยาถ่าย ยาระบายอ่อนๆ ใบนำมาชงชาแก้อาการง่วง ถอนพิษไข้ แก้ร้อนใน ขับเหงื่อ แก้หืดหอบ